مقدمه
به نام خداوند بخشنده ی مهربان
بنام خداوند بخشنده مهربان
حديث کرد ما را سيد اجل، نجم الدين بهاء الشرف، ابو الحسن محمد بن حسن بن احمد بن علی بن محمد بن عمر بن يحيی العلوی الحسينی رحمه اللهگفت: خبر داد ما را شيخ سعيد: ابو عبد الله محمد بن احمد بن شهريار، خزانهدار آستان قدس مولانا امير المؤمنين علی بن ابيطالب عليهالسلام در ماه ربيع الاول سال 516 در حالی که صحيفه بر او قرائت میشد و من میشنيدم گفت: شنيدم آن را در حالتی که عرضه میشد بر شيخ راستگوی: ابو منصور محمد بن محمد بن احمد بن عبدالعزيز عکبری معدل [ - « معدل » لقب کسی است که علماء «علم رجال» او را «تعديل» کرده و به عدالت شناختهاند. ] «رحمه الله» از ابوالمفضل: محمد بن عبدالله بن مطلب شيبانی گفت: حديث کرد ما را، شريف: ابو عبدالله جعفر بن محمد بن جعفر بن حسن بن جعفر بن حسن بن اميرالمؤمنين علی ابيطالب عليهمالسلام گفت: حديث کرد ما را، عبدالله بن عمر بن الخطاب زيات در سال 265 گفت: حديث کرد مرا خالويم علی بن نعمان اعلم، گفت حديث کرد مرا عمير بن متوکل ثقفی بلخی. از پدرش متوکل بن هارون، گفت: يحيی بن زيد بن علی عليهالسلام را (بعد از شهادت پدرش) " خ ل " در آن هنگام که متوجه خراسان بود، ديدار نمودم، و بر او سلام کردم.
فرمود: از کجا میآئی؟ عرض کردم: از حج.
پس مرا از حال کسان و عمو زادگان خود که در مدينه بودند پرسيد و در پرسش از حال حضرت جعفر بن محمد عليه السلام مبالغه کرد پس حال او و حال ايشان را و تأثرشان را بر شهادت پدرش: زيد بن علی عليه السلام باز گفتم.
يحيی گفت: عمويم محمد بن علی الباقر عليه السلام پدر مرا به ترک خروج اشارت فرمود و به او فهمانيد که اگر خروج کند و از مدينه جدا شود پايان کارش چه خواهد بود. پس آيا تو پسر عمم جعفر بن محمد عليهالسلام را ملاقات کردی؟
گفتم: آری. گفت پس آيا از او شنيدی که از کار من چيزی بگويد؟ گفتم: آری گفت با چه بيان از من ياد کرد؟ خبر ده مرا گفتم فدايت شوم: دوست ندارم که آنچه را از او شنيدهام پيش روی تو بگويم.
گفت: آيا مرا از مرگ میترسانی؟ بيار آنچه شنيدهای؛ گفتم: شنيدم از او که میگفت که تو کشته میشوی و به دار آويخته میگردی. همچنانکه پدرت کشته و به دار آويخته شد. پس چهرهاش دگرگون شد و گفت:
(يمحو الله ما يشاء و يثبت و عنده ام الکتاب) ای متوکل، همانا که خدای (عز و جل) اين دين و شريعت را بوسيله ما تأييد فرموده و دانش و شمشير را بما عنايت کرده، پس هر دو برای ما فراهم آمدهاند و عمو زادگان ما به علم تنها اختصاص يافتهاند گفتم: فدايت شوم، من مردم را ديدم ک به پسر عمت جعفر عليه السلام مايلترند تا به تو و پدرت گفت: همانا که عمم محمد بن علی و پسرش جعفر بر هر دو سلام مردم را به زندگی دعوت کردهاند و ما ايشان را به مرگ خواندهايم!.
گفتم ای فرزند رسول خدا، آيا ايشان داناترند يا شما؟ پس مدتی چشمها را به زمين دوخت آنگاه سر برداشت و گفت:
هر يک از ما از علم بهرهای داريم الا آنکه، ايشان هر چه که ما میدانيم میدانند. ولی ما هر چه را که ايشان میدانند نمیدانيم.
سپس گفت آيا، از پسر عمم چيزی؛ نوشتهای؟
گفتم: آری. فرمود: بمن نشان ده. پس چند نوع علم را که از آن حضرت ضبط کرده بودم برای او عرضه کردم. و دعائی را بر او عرضه کردم که حضرت صادق عليهالسلام بر من املاء نموده و حديث کرده بود که پدرش محمد بن علی عليهماالسلام بر او املاء کرده و خبر داده بود که آن از دعای پدرش، علی بن الحسين عليهماالسلام از دعای صحيفه کامله است. پس يحيی تا پايان آن را نگاه کرد و گفت:
آيا اذن میدهی که نسخهای از روی آن بردارم؟ گفتم:
ای فرزند رسول خدا، آيا در چيزی که از خود شماست، رخصت میطلبی؟
پس فرمود: هم اکنون بر تو عرضه خواهم کرد صحيفهای از دعای کامل را، از آنچه پدرم از پدرش حفظ کرده و مرا به نگهداشتن و بازداشتن آن از نااهل، تأکيد و سفارش فرموده پس برخاستم و پيشانيش را بوسيدم و گفتم:
به خدا قسم ای پسر پيغمبر خدا که من خدا را با دوستی و طاعت شما پرستش میکنم. و اميدوارم که مرا در زندگی و مرگ به دوستی شما نيکبخت سازد.
پس صحيفهای را که به او داده بودم، به جوانی داد که با او بود. و فرمود: اين دعا را با خطی روشن و زيبا، بنويس و به نظر من برسان که آن را حفظ کنم زيرا که من آن را از پسر عمم جعفر (حفظه الله) میطلبيدم و او آن را به من نمیداد. متوکل گفت: پس من از کرده خود پشيمان شدم و نمیدانستم چه کنم و حضرت صادق عليهالسلام پيش از آن به من دستور نداده بود، که آن را به کسی ندهم.
پس از آن، يحيی جامه دانی را خواست و صحيفه قفل زده مهر کردهای را از آن بيرون آورد و مهر آن را نگاه کرد و بوسيد و گريه کرد سپس مهر را شکست و قفل را گشود و آنگاه صحيفه را باز کرد و بر چشم خود گذاشت و بر روی خود ماليد و فرمود:
به خدا قسم ای متوکل اگر نبود آنچه که نقل کردی از پسر عمم در باره کشته شدن و به دار آويختنم، مسلما اين صحيفه را به تو نمیدادم و از تسليم آن خود داری میکردم ولی من میدانم که سخن حضرت صادق عليه السلام حق است و آن را از پدرانش فرا گرفته. و بزودی صحت آن آشکار خواهد شد پس از آن ترسيدم که چنين علمی به دست بنی اميه افتد و آن را مکتوم دارند و در خزانههای خود برای خويش ذخيره کنند پس آن را بگير و مرا از انديشه آن آسوده ساز و منتظر باش و اين امانت من در نزد تو باشد. تا چون خدا در کار من و اين قوم حکم خود را روان سازد، اين صحيفه را به دو پسر عمم: محمد و ابراهيم فرزندان عبدالله بن حسن بن حسن بن علی عليهماالسلام! برسانی. زيرا که پس از من ايشان در امر قيام بر عليه بنی اميه قائم مقام منند.
متوکل گفت: پس من صحيفه را گرفتم و چون يحيی بن زيد، شهيد شد به مدينه رفتم و حضرت امام جعفر صادق عليه السلام را ملاقات کردم و داستان يحيی را برای آن حضرت باز گفتم.
پس گريست و بر يحيی سخت اندوهگين شد و فرمود: خدا عموزادهام را رحمت کند و به پدران و نياکانش پيوسته سازد. به خدا قسم ای متوکل که مرا از دادن اين دعا به او، باز نداشت مگر همان سبب که يحيی بر صحيفه پدرش از آن میترسيد. اکنون آن صحيفه کجاست گفتم، اينک آن صحيفه است پس آن را گشود و فرمود: به خدا اين خط عمويم زيد و دعای جدم علی بن الحسين عليهماالسلام است سپس به فرزندش فرمود: برخيز ای اسماعيل و آن دعا را که ترا به حفظ و نگهداريش امر کردم، بياور.
پس اسماعيل برخاست و درآورد صحيفهای را که گوئی همان صحيفهای بود که يحيی بن زيد، به من داده بود پس حضرت عليه السلام آن را بوسيد و بر چشمهای خود نهاد و فرمود:
اين خط پدرم و گفته جدم عليهماالسلام است با حضور من: گفتم ای پسر پيغمبر خدا، اگر رخصت فرمائی آن را با صحيفه زيد و يحيی مقابله کنم.
پس رخصت داد و فرمود: ترا برای اين کار شايسته ديدم که هر دو يکسان است و حتی در يک حرف هم اختلاف ندارند. سپس از آن حضرت رخصت خواستم که صحيفه يحيی را برحسب وصيتش به عموزادگانش پسران عبدالله بن حسن بدهم فرمود: (ان الله يأمرکم أن تؤدوا الأمانات الی أهلها) آری. آن را بايشان بده پس چون برای ديدن آندو برخاستم، فرمود:
بنشين سپس کسی را باحضار محمد و ابراهيم فرستاد و چون حاضر شدند، فرمود: اين ميراث پسر عمتان يحيی است از پدرش زيد که شما را بجای برادران خود، به آن اختصاص داده و ما در خصوص آن با شما شرطی میکنيم گفتند: بگوی، خدای تو را راحمت کند که گفته تو پذيرفته است.
فرمود: اين صحيفه را از مدينه بيرون مبريد.
گفتند: چرا؟ فرمود: عموزاده شما درباره اين صحيفه از امری بيم داشت که من راجع به شما همانگونه بيم دارم. گفتند: او وقتی درباره صحيفه ترسيد که دانست کشته میشود.
فرمود: شما نيز ايمن مباشيد زيرا بخدا قسم، من میدانم که شما بزودی خروج خواهيد کرد. همچنانکه او خروج کرد. و بزودی کشته خواهيد شد. همچنانکه او کشته شد.
پس از جای برخاستند در حالی که میگفتند (لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظيم) پس چون بيرون رفتند حضرت صادق عليه السلام فرمود، ای متوکل: آيا يحيی با تو گفت که عمويم محمد بن علی و پسرش جعفر مردم را به زندگی دعوت کردند و ما ايشان را به مرگ خوانديم؟ گفتم آری، أصلحک الله ، عمو زادهات يحيی با من چنين گفت.
فرمود خدا يحيی را بيامرزد. پدرم مرا از پدرش، از جدش از علی عليه السلام حديث کرد. که رسول خدا صلی الله عليه و آله را در حالی که بر فراز منبر بود خواب سبکی دست داد. پس چنين ديد در آن عالم که مردمی چند مانند بوزينگان به منبرش برمی جهند و مردم را به قهقهرا سير میدهند. پس رسول خدا صلی الله عليه و آله به حال عادی برگشته بنشست و حزن در چهرهاش پديدار بود.
پس جبرئيل عليه السلام اين آيه را برای آن حضرت آورد:
(و ما جعلنا الرؤيا التی أريناک الا فتنة للناس و الشجرة الملعونة فی القران و نخوفهم فما يزيدهم الا طغيانا کبيرا) و مراد از شجره ملعونه بنی اميهاند.
پيغمبر فرمود: ای جبرئيل آيا ايشان در عهد و زمان من خواهند بود؟ گفت: نه. ولی آسيای اسلام از ابتدای هجرت تو به گردش میآيد و تا ده سال همچنان میگردد، سپس بر سر سال سی و پنجم از هجرت تو به گردش میافتد و تا پنج سال به آن حال میماند آنگاه به ناچار آسيای گمراهيی به گردش خواهد آمد که بر قطب خود قائم باشد و پس از آن سلطنت فراعنه خواهد بود.
حضرت صادق عليه السلام فرمود: خدای تعالی، در اين باره وحی نازل کرد که: همانا که ما آن را در شب قدر فرو فرستاديم. و چه میدانی که شب قدر چيست؟ شب قدر بهتر از هزار ماهی است که خالی از شب قدر باشد و ((اين همان هزار ماهی است که بنی اميه در آن سلطنت میکنند)) آنگاه فرمود: پس خدای عز و جل پيغمبرش عليه السلام را مطلع ساخت که بنی اميه سلطنت اين امت را به دست میگيرند و مدت پادشاهيشان برابر همين مدت است پس اگر کوهها با ايشان سرکشی کند ايشان بر آنها بلندی گيرند تا آن زمان که خدای تعالی به زوال پادشاهی ايشان فرمان دهد. و بنی اميه در اين مدت دشمنی و کينه ما اهل بيت را شعار خود میسازند خدا از آنچه در ايام بنی اميه از جانب ايشان بر اهل بيت محمد صلی الله عليه و آله و دوستان و شيعيان ايشان میرسد، به پيغمبرش، خبر داده. آنگاه فرمود: و خدا درباره بنی اميه وحی نازل کرد که «ألم تر الی الذين بدلوا نعمة الله کفرا و أحلوا قومهم دار البوار جهنم يصلونها و بئس القرار». و نعمت خدا، محمد صلی الله عليه و آله و اهل بيت اويند که دوستی ايشان ايمانی است که به بهشت وارد میسازد و دشمنی ايشان کفر و نفاق است که به جهنم در میآورد.
پس رسول خدا صلی الله عليه و آله اين راز را پنهانی با علی و اهل بيت او در ميان نهاد.
متوکل گفت: پس از آن حضرت صادق عليه السلام فرمود: احدی از اهل بيت ما تا روز قيام قائم ما، برای رفع ستمی يا به پا داشتن حقی خروج نکرده و نخواهد کرد، مگر آنکه طوفان بلائی او را از بن بر کند و موجب افزايش اندوه ما و شيعيان ما گردد.
متوکل گفت: آنگاه حضرت صادق عليه السلام دعاهای صحيفه را به من القاء فرمود، و آن هفتاد و پنج باب بود که من به ضبط يازده باب آن موفق نشدم، و شصت و چند باب آن را حفظ کردم.
- اين حديث را ابوالمفضل به سند ديگری نيز به اين کيفيت نقل میکند:
حديث کرد ما را محمد بن حسن بن روزبه ابوبکر مداينی کاتب، ساکن رحبه، در خانه خودش، گفت: حديث کرد ما را محمد بن احمد بن مسلم مطهری، گفت: حديث کرد مرا پدرم از عمير بن متوکل بلخی از پدرش متوکل بن هارون گفت يحيی بن زيد بن علی عليه السلام را ملاقات کردم آنگاه حديث را تا رؤيای پيغمبر صلی الله عليه و آله که حضرت صادق از پدرانش عليهمالسلام نقل کرد،بيان میکند و فهرست ابواب دعا در اين روايت چنين است:
1- ستايش خدای عز و جل
2- درود بر محمد و آل او
3- درود بر حمله عرش
4- طلب رحمت بر پيروان پيغمبران
5- درباره خود و دوستانش
6- هنگام صبح و شام
7- در مهمات
8- در پناه جستن به خدا
9- در اشتياق
10- در التجاء به خدای تعالی
11- در طلب فرجام نيک
12- در اعتراف به گناه
13- در طلب حوائج
14- در شکوه از ظالمان
15- هنگام بيماری
16- طلب عفو از گناهان
17- در رفع شر شيطان
18- در طلب دفع بليات
19- در طلب باران
20- در طلب اخلاق ستوده
21- هنگامی که پيش آمدی او را غمگين میساخت
22- هنگام سختی
23- در طلب عافيت
24- در باره پدر و مادر
25- در باره اولاد
26- در باره همسايگان و دوستان
27- در باره نگهبانان مرزها
28- در اظهار ترس از خدا
29- هنگامی که روزی بر او تنگ میشد
30- در طلب ياری از خدا بر اداء دين
31- در طلب توبه
32- در نماز شب
33- در طلب خير
34- هنگامی که مبتلائی را میديد يا بليهای به او رخ میداد
35- در بيان رضای به قضای الهی
36- هنگام شنيدن بانگ رعد
37- در شکر گزاری حق تعالی
38- در عذر خواهی
39- در طلب عفو از گناهان
40- هنگام يادکردن مرگ
41- در طلب پوشيدن عيبها و محفوظ ماندن از آنها
42- هنگام ختم قرآن
43- هنگام نگاه کردن به ماه نو
44- هنگام فرا رسيدن ماه رمضان
45- در وداع ماه رمضان
46- در عيد فطر و جمعه
47- در روز عرفه
48- در عيد اضحی و جمعه
49- در دفع مکر دشمنان
50- هنگام ترس
51- در تضرع و زاری
52- در اصرار بر طلب رحمت
53- در مقام فروتنی در پيشگاه الهی
54- در طلب رفع غمها
و بقيه بابها به عبارت ابو عبدالله حسنی است که خدا رحمت کندروايت کرد ما را جعفر بن محمد حسنی گفت: روايت کرد ما را عبدالله بن عمر بن خطاب زيات گفت: روايت کرد مرا، دائی من علی بن نعمان اعلم گفت: روايت کرد مرا عمير بن متوکل ثقفی بلخی از پدرش متوکل بن هارون گفت املا کرد بر من مولای من حضرت صادق ابو جعفر بن محمد گفت املا نمود جدم علی بن الحسين بر پدرم محمد بن علی که بر جميع آنها سلام و من نيز حاضر و ناظر بودم.
